İyi Tarım Hakkında Yönetmelik

Resmi Gazete Tarihi: 07.12.2010 Resmi Gazete Sayısı: 27778
İYİ TARIM UYGULAMALARI HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik ile güvenilir ürün arzının sağlanması için gerçekleştirilecek iyi tarım uygulamalarının usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, iyi tarım uygulamalarının genel kuralları, kontrol ve sertifikasyon sistemi ile komitenin, il müdürlüklerinin, üreticilerin, üretici örgütlerinin, müteşebbislerin, kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarının, kontrolörlerin, sertifikerlerin ve iç kontrolörlerin görev ve sorumlulukları ile denetim esaslarını kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanununun 4 üncü, 5 inci ve 6 ncı maddelerine, (Değişik ibare:RG-21/10/2011-28091) 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 31 inci ve 43 üncü maddeleri ile 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununun 13 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

1. a) (Değişik:RG-21/10/2011-28091) Bakan: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanını,
2. b) (Değişik:RG-21/10/2011-28091) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
3. c) Bireysel sertifikasyon: Gerçek veya tüzel kişilerin kendi tasarrufu altındaki alanlarda ürettikleri ürünlerin, kendi adlarına sertifikalandırılmasını,

ç) Denetim: İyi tarım uygulamaları faaliyetlerinin bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmek amacıyla, KSK’lar, kontrolörler, iç kontrolörler, sertifikerler, üreticiler, üretici örgütleri ve müteşebbislerin Bakanlık veya Bakanlık tarafından denetim yetkisi verilen kuruluşlarca yapılan her türlü denetimini,

1. d) Düzeltici faaliyet: Uygunsuzluğun düzeltilmesi ve şartların uygunluk kriterlerini tam olarak karşılar hale getirilmesi için yapılan iş ve işlemleri,
2. e) Entegre mücadele: Kültür bitkilerinde zararlı türlerin popülasyon dinamikleri ve çevre ile ilişkilerini dikkate alarak, uygun olan mücadele metotlarını ve tekniklerini uyumlu bir şekilde kullanarak, bunların popülasyonlarını ekonomik zarar seviyesinin altında tutan zararlı yönetimi sistemini,
3. f) Entegre ürün yönetimi: Sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde çevreye karşı sorumlu ve duyarlı, aynı zamanda ekonomik bir tarımsal üretim sistemini,
4. g) Grup sertifikasyonu: Üretici örgütü veya müteşebbis çatısı altında sözleşmeyle bir araya gelen (Değişik ibare:RG-28/5/2014-29013)üreticilerinürettiği ürünlerin, üretici örgütü veya müteşebbis adına sertifikalandırılmasını,

ğ) İç kontrol: Kontrol öncesinde iyi tarım uygulamaları faaliyetlerinin bu Yönetmeliğe uygunluğunu kontrol etmek üzere gerçekleştirilen faaliyeti,

1. h) İç kontrolör: Grup sertifikasyonunda,  iyi tarım uygulamaları faaliyetlerinin ilgili mevzuata göre uygunluğunu kontrol etmek üzere grup tarafından belirlenmiş gerçek kişiyi,

ı) İl müdürlüğü: Bakanlık il müdürlüğünü,

1. i) İyi tarım uygulamaları: Tarımsal üretim sistemini sosyal açıdan yaşanabilir, ekonomik açıdan karlı ve verimli, insan sağlığını koruyan, hayvan sağlığı ve refahı ile çevreye önem veren bir hale getirmek için uygulanması gereken işlemleri,
2. j) Komite: 10 uncu maddeye göre kurulan ve bu Yönetmeliğin uygulanmasını takip ve temin eden İyi Tarım Uygulamaları Komitesini,
3. k) Kontrol: İyi tarım uygulamaları faaliyetlerinin bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirlemek, kayıtları tutmak, sonuçları rapor etmek üzere kontrolör tarafından gerçekleştirilen işlemleri,
4. l) Kontrolör: İlgili mevzuata göre iyi tarım uygulamaları faaliyetlerinin uygunluğunu KSK adına kontrol etmek üzere Bakanlık tarafından yetkilendirilen gerçek kişiyi,
5. m) Kontrol noktaları: Çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik ile güvenilir ürün arzını sağlamaya yönelik risk değerlendirmesi sonucu belirlenen ve kontrol edilen aşamaları,
6. n) Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu: Bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde, tarımsal ürünlerin kontrol ve sertifikasyon işlemlerini yapmak üzere Bakanlık tarafından yetkilendirilen tüzel kişileri,
7. o) KSK: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşunu,

ö) (Değişik:RG-28/5/2014-29013) Müteşebbis: Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak grup sertifikasyonu kapsamında üretim yapan, işleyen ve/veya pazarlayan tüzel kişileri veya bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak üretilmiş tarımsal ürünü bireysel sertifikasyon kapsamında işleyen ve/veya pazarlayan tüzel kişileri,

1. p) Sertifika: Tarımsal ürünün bu Yönetmeliğe uygunluğunu gösteren Ek-1’e uygun olarak düzenlenmiş belgeyi,
2. r) Sertifikasyon: Kontrol faaliyetleri sonucu bu Yönetmeliğe uygunluğu belirlenen tarımsal ürünün, üretici veya üretici grubu adına belgelendirilmesini,
3. s) Sertifiker: KSK adına kontrolü tamamlanmış ürünün, bu Yönetmeliğe uygunluğunu onaylamak üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek kişiyi,

ş) Uygunluk kriterleri: Kontrol noktalarına uyum için ihtiyaç duyulan uygunluk düzeyini,

1. t) Uygunsuzluk: Kontrol noktalarına uyum için ihtiyaç duyulan uygunluk düzeyinin tam olarak sağlanamadığı durumları,
2. u) Üretici: Tarımsal faaliyetlerini bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapan gerçek veya tüzel kişileri,

ü) Üretici örgütleri: İyi tarım uygulamaları faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere tüzel kişilik olarak bir araya gelen üretici organizasyonlarını,

1. v) Üretim alanı: İyi tarım uygulamalarının gerçekleştirildiği alanı,
2. y) (Değişik:RG-28/5/2014-29013)Ürün: Bitkisel üretim, hayvansal üretim ve su ürünleri yetiştiriciliği alanlarında elde edilen her türlü işlenmemiş ham ürünler ile bunların birinci derece işlenmesi ile elde edilmiş ürünleri,
3. z) Yetki belgesi: Kontrol ve sertifikasyon faaliyetinde bulunmak üzere yetkilendirilen kuruluşa Ek-2’ye uygun olarak Bakanlıkça düzenlenen belgeyi,
4. aa) (Ek:RG-28/5/2014-29013)Alt kapsam: Bitkisel üretim, hayvansal üretim ve su ürünleri yetiştiriciliği kapsamlarında yer alan ürün gruplarını,
5. bb) (Ek:RG-28/5/2014-29013) IAF: Uluslararası akreditasyon forumunu,
6. cc) (Ek:RG-28/5/2014-29013) Logo: İyi tarım uygulamaları logosunu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İyi Tarım Uygulamalarının Genel Kuralları,

Kontrol ve Sertifikasyon Sistemi

İyi tarım uygulamalarının genel kuralları

MADDE 5 – (1) İyi tarım uygulamalarında aşağıdaki genel kurallara uyulur.

1. a) İyi tarım uygulamaları, Bakanlıkça belirlenen uygunluk kriterleri ve kontrol noktaları doğrultusunda gerçekleştirilir.
2. b) Kontrol ve sertifikasyon işlemleri Bakanlıkça veya Bakanlığın yetkilendirdiği kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarınca yapılır. Bu kuruluşlar, TS EN 45011 veya eşdeğeri uluslararası standartlara göre kontrol ve sertifikasyon faaliyetinde bulunur. Kontrol işlemleri kontrolör, sertifikasyon işlemleri sertifiker tarafından gerçekleştirilir.
3. c) Üretilen tarımsal ürünler, kontrol edilerek sertifikalandırılır.

ç) İyi tarım uygulamaları; üretici, üretici örgütü veya müteşebbis ile KSK arasında tarafların sorumlulukları, hakları ve anlaşmazlıklarını düzenleyen sözleşme doğrultusunda yürütülür.

1. d) Sertifikalı ürünün, bu Yönetmeliğe uygunluğundan üretici, üretici örgütleri ve müteşebbisler müteselsilen sorumludur.

Kontrol ve sertifikasyon sistemi

MADDE 6 – (1) Tarımsal ürünlerin kontrol ve sertifikasyonu, bireysel sertifikasyon ve grup sertifikasyonu olmak üzere iki şekilde yapılır.

(2) Gerçek veya tüzel kişilerin malik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapmaları halinde bireysel sertifikasyon yapılır. Sertifikasyon kapsamındaki ürünün üretiminin yapıldığı tüm alanlar, yılda en az bir kez KSK tarafından kontrol edilir.

(3) Üretici örgütü veya müteşebbis çatısı altında sözleşmeyle bir araya gelen (Değişik ibare:RG-28/5/2014-29013) üreticilerinmalik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapması halinde grup sertifikasyonu yapılarak üretici örgütü veya müteşebbis adına aşağıdaki şekilde sertifikalandırılır:

1. a) (Değişik:RG-28/5/2014-29013)Bu Yönetmelik kapsamında iyi tarım uygulamaları faaliyetine başlayacak grup sertifikasyonundaki üreticiler, üretici örgütünün idari organı veya müteşebbis ile ayrı ayrı sözleşme yapar. Müteşebbisin de sertifikasyon kapsamındaki ürünü üretmesi halinde, faaliyet alanı gruba dahil edilir.
2. b) Grup sertifikasının kullanım hakkı, üretici örgütüne veya müteşebbise aittir. Sertifikasyon kapsamındaki üreticiler, üretici örgütü veya müteşebbisin izni dışında sertifikayı kullanamaz. Ancak iyi tarım uygulamaları yapanlara yönelik destek ve hizmetlerden bireysel olarak yararlanabilir.
3. c) Üretici örgütleri ve müteşebbisler, iyi tarım uygulamalarına ilişkin bir kalite yönetim sistemi kurmak ve yürütmekle yükümlüdür.

ç) Üretici örgütleri veya müteşebbisler yılda en az bir kez KSK tarafından kontrol edilir. Bu kontrollerde kalite yönetim sistemi ile gruba dahil üreticilerden örnekleme yöntemi ile KSK’ca belirlenen üreticilerin sertifikasyon kapsamındaki tüm üretim alanlarının kontrolleri yapılır.

1. d) (Değişik:RG-28/5/2014-29013)Örnekleme yöntemi ile kontrol edilecek üretici sayısı; her alt kapsam için üretim sistemleri dikkate alınarak, gruba dahil üretici sayısının ayrı ayrı kareköklerinin toplamının alınması ile belirlenir. Karekök sonucunun ondalık sayı olması halinde yukarıya tamamlanır. Üretici seçiminde tüm ürünlerin kontrol edilmesi sağlanır. Müteakip kontrollerde farklı üreticiler seçilir.

Kontrol işlemleri

MADDE 7 – (Değişik:RG-28/5/2014-29013)

(1) KSK, kontrol işlemlerini aşağıdaki şekilde gerçekleştirir:

1. a) Sözleşme yapılmasını müteakip, 6 ncı madde çerçevesinde kontrol planı hazırlar. Bu kontrol planı; üretici, üretici örgütü veya müteşebbisin adı ve adresi, kontrol tarihi, kontrol süresi ile kontrolör adını içerir.
2. b) Kontrol planına göre, hasat ve kesim gibi üretimin tüm aşamalarının kontrolüne izin verecek dönemlerde kontrol faaliyetinde bulunur.
3. c) Aynı işletmede bitkisel üretim, hayvansal üretim ve su ürünleri yetiştiriciliği kapsamlarının herhangi birinde birden fazla ürünün kontrol ve sertifikasyonunu aşağıdaki şekilde yapar:

1) İlk kez sözleşme yaptığı üretici, üretici örgütü veya müteşebbislerin kontrolünde, tüm ürünler için üretimin tüm aşamalarının kontrol faaliyetlerini gerçekleştirir. Aynı yıl içerisinde birden fazla üretimi gerçekleştirilen ürünler için kontrol yapılarak sertifika düzenlenmesini takiben, her dönem için yerinde kontrol yapmadan kayıtların kontrolü ile kontrol noktaları doğrulanmalıdır. Uygunluğu halinde sertifika revize edilerek yeniden yayınlanır. Ancak, üretim süreci dört aydan kısa olan ürünlerde her dört ayda bir kayıtların kontrolü ile kontrol noktaları doğrulanır. Hasat sezonu uzun olan ürünlerde ise risk analizine dayalı kontrol noktaları doğrulanır.

2) İkinci yıldan itibaren, aynı kapsamda olan fakat farklı hasat dönemine sahip birden fazla ürünün müteakip kontrollerinde; ilk hasadı gerçekleşen ürün ile üretim alanı/yetiştiricilik kapsamı en çok olan ürünün hasat veya kesim dönemini dikkate alarak kontrol faaliyetini gerçekleştirir. Sertifika kapsamındaki diğer ürünler için çevre, insan ve hayvan sağlığı açısından risk değerlendirmesi yaparak tüm kontrol noktaları için objektif delilleri elde etmesi durumunda, yerinde kontrol yapmadan kontrol faaliyetini tamamlayabilir. Sözleşme kapsamında yer alan ancak yerinde kontrol edilmeyen ürünlerin hasat dönemlerinde analiz raporlarının uygun olması halinde sertifika revize edilerek yayınlanır.

3) Kontrol noktalarında değişikliğe gidilmesi, sertifikasyon kapsamına yeni bir ürünün, üreticinin veya üretim alanının dahil edilmesi veya sertifikalı üretime ara verilmesi durumlarında (c) bendinin (1) numaralı alt bendine göre kontrol faaliyetlerini gerçekleştirir.

ç) Grup sertifikasyonu kapsamında ilk kez sözleşme yaptığı üretici örgütü veya müteşebbislerin ilk sertifikalarının geçerlilik döneminde; kontrol ettiği üretici sayısının %50’si kadar üreticiye ilave olarak habersiz kontrol yapar.

1. d) Bu kontrollere ilaveten, yılda en az bir kez her sertifikasyon seçeneğindeki sözleşme yaptığı tarafların en az % 10’unu habersiz olarak kontrol eder. KSK’lar bu habersiz kontrollerde, üretici gruplarının öncelikle kalite yönetim sistemini kontrol eder, herhangi bir uygunsuzluk görmesi durumunda gruba dahil üreticileri, 6 ncı maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde kontrol eder.
2. e) Habersiz kontrollerde; kontrolden en fazla kırksekiz saat öncesinde üretici, üretici örgütü veya müteşebbise bildirimde bulunur. Üretici, üretici örgütü veya müteşebbisler geçerli bir mazeret bildirmek suretiyle habersiz kontrolün bir defaya mahsus ertelenmesini talep edebilir.
3. f) KSK, bu Yönetmelik hükümlerine uymayan üretim teknikleri veya girdilerin kullanıldığından şüphe duyduğu durumlarda, analiz amaçlı numune alarak analiz yaptırabilir. Bununla birlikte Bakanlık da, gıda güvenilirliği açısından riskli gördüğü ürünlerde, numune alınarak analiz yaptırılmasını talep edebilir. Ürün analizleri, Bakanlıkça yetkilendirilen laboratuarlarda yaptırılır. Yurt dışında analiz yaptırılması halinde bu laboratuarlar, TS EN ISO/IEC 17025 veya eşdeğeri uluslararası standartlarda Türk Akreditasyon Kurumu veya Avrupa Akreditasyon Birliği karşılıklı tanıma anlaşmasına göre geçerliliği mevcut uluslararası akreditasyon kurumlarından akredite olmalıdır. KSK, bireysel üretici ve gruba dahil bütün üreticilere ait sertifikasyon kapsamındaki ürünlerin analiz raporlarını üretici/grup dosyalarında bulundurur. Üretici de analiz raporlarını muhafaza eder. Numune alma/analiz raporlarının tarihleri hasat tarihleri ile uyumlu olması gerekir.
4. g) Kontrolün tamamlanmasını müteakip, üretim alanlarında üretici, üretici örgütü, müteşebbis veya temsilcileri ile kontrolörün imzasını taşıyan kontrol raporunun hazırlanmasını sağlayarak, kontrol sonucunu rapor tarihinden itibaren bir ay içerisinde bilgi için faaliyet gösterdikleri ildeki il müdürlüğüne gönderir.

Kontrol süresi

MADDE 8 – (Değişik:RG-28/5/2014-29013)

(1) KSK, aşağıdaki sürelerde kontrol faaliyetlerini gerçekleştirir:

1. a) Bireysel sertifikasyonda en az bir gün, ancak aynı köy/mahalle sınırları içinde olması halinde bir günde iki üretici, üreticinin farklı illerde de üretim/yetiştiricilik alanlarının bulunması halinde her il için ilave bir gün,
2. b) Grup sertifikasyonunda; kalite yönetim sistemi kontrolleri için bir gün, üretim/yetiştiricilik alanlarının aynı il sınırları içerisinde yer alması durumunda bir günde en fazla üç üretici,

kontrol edilir.

(2) Kontrolör sayısının birden fazla olması durumunda, üreticilerin kontrol süreleri yukarıda belirtilen esaslara göre her kontrolör için oranlanarak hesaplanır.

Sertifikasyon işlemleri

MADDE 9 – (1) KSK, kontrolün yapıldığı veya düzeltici faaliyetlerin tamamlandığı tarihten itibaren en geç on dört gün içerisinde sertifikasyona ilişkin kararını verir. Kontrol faaliyetleri sonucu bu Yönetmeliğe uygunluğu belirlenen tarımsal ürün, üretici veya üretici grubu adına Ek-1’e uygun olarak sertifikalandırılır.

(2) Sertifikada aşağıdaki bilgiler yer alır.

1. a) Kuruluş adı, adresi, Bakanlıkça verilen kodu ve varsa logosu,
2. b) (Değişik:RG-28/5/2014-29013)Akredite olmasını müteakip Akreditasyon Kurumunun markası,
3. c) Sertifika numarası,

ç) Üretici veya üretici örgütü ya da müteşebbis adı ve üretim yeri ile birlikte sertifikasyon seçeneği, ayrıca grup sertifikasyonunda gruba dahil üretici listesi,

1. d) "Kontrol edilerek 7/12/2010 tarihli ve 27778 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygunluğu tespit edilmiştir” ibaresi,
2. e) Kontrol tarihi,
3. f) (Değişik:RG-28/5/2014-29013)Sertifikanın kapsadığı ürünün adı, miktarı, bitkisel üretimde ürüne göre üretim alanı,
4. g) Birincil üretimin/işlenmemiş ham ürün veya ürün işlemenin dahil olup olmadığına dair bilgi,

ğ) Sertifikanın geçerlilik tarihi,

1. h) Sertifikanın yayınlandığı yer ve tarih,

ı) Sertifikerin adı, soyadı ve imzası.

1. i) (Ek:RG-28/5/2014-29013) Revizyon no ve tarih

(3) Bitkisel üretim, (Değişik ibare:RG-28/5/2014-29013) hayvansal üretim ve (Değişik ibare:RG-28/5/2014-29013)  su ürünleri yetiştiriciliği kapsamlarının herhangi birinde yer alan birden fazla ürün aynı sertifikada yer alabilir. Ancak farklı kapsamlarda olan ürünler için ayrı ayrı sertifika düzenlenir.

(4) Sertifikanın geçerlilik süresi, düzenlendiği tarihten itibaren en fazla on iki aydır.

(5) Sertifikanın yayınlanmasından sonra sertifika geçerlilik süresi içerisinde aynı kapsamdaki yeni ürün veya ürünlerin kontrolünün tamamlanması durumunda, önce yayınlanan sertifika revize edilerek yeni ürünler sertifika kapsamına alınabilir. Sertifikanın revize edilmesi durumunda, sertifika geçerlilik süresi uzatılamaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Komitenin Oluşumu, Çalışma Usul ve Esasları ile Görevleri

Komitenin oluşumu

MADDE 10 – (1) (Değişik:RG-21/10/2011-28091) Komite; Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünden bir genel müdür yardımcısı, ilgili daire başkanının da olduğu üç üye, Hayvancılık Genel Müdürlüğünden bir üye, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğünden bir üye, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünden bir üye, Bakanlık Hukuk Müşavirliğinden bir hukuk müşaviri ve Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığından bir müfettiş olmak üzere toplam sekiz üyeden oluşturulur. İyi Tarım Uygulamaları Komitesine, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünden genel müdür yardımcısı veya ilgili daire başkanı başkanlık eder.

(2) İhtiyaç duyulması halinde kamu veya kamu dışı kurum ve kuruluşlardan komiteye temsilci davet edilebilir. Ancak toplantılara bu şekilde katılanların oy hakkı bulunmaz.