Patates Y Virüsü Nedir
PATATES ÇİZGİ VİRÜSÜ (PATATES Y VİRÜSÜ)
(Potato Y potyvirus, PVY)
Tanımı ve Yaşayışı
• Yaprak biti bu virüs hastalığının vektörüdür. PVY yaprak biti vektörleriyle bütün dünyaya yayılmıştır. Virüs, yaprak bitlerinin yanı sıra yaprakların birbiri ile teması ve yaralanmayla da mekanik olarak taşınabilmektedir.
• Bulaşık tohumluk patatesler virüsün esas bulaşma kaynağıdır
• PVY ve PVX ile beraber enfeksiyon yaptıklarında yaprakta kıvırcıklaşma ve damar nekrozu daha şiddetlidir. Hastalığın Belirtileri
• Hastalık, düzensiz mozaik ve koyu lekeler şeklinde görülür. Hastalığın ileri safhalarında tepe yapraklarında kıvırcıklaşma oluşur. Yaprak kırçıllı olur, dokunulduğunda kolaylıkla sapa bağlı yerden kopar. Alt yapraklar ise, nekrotikleşip gövdeye yapışır. Büyümede gerileme olduğu gibi, yumru bağlama da azalmaktadır.
• İlk belirtiler, hasta yumrudan meydana gelen bitkide mozaik ve kıvırcıklaşma şeklinde kendini gösterir. Daha sonra yaprak alt damarları boyunca meydana gelen kahverengileşme yerini siyah çizgi görünümüne bırakır. Bazı çeşitlerde ise, yapraklarda nekrotik lekeler ve benekler oluşturur. Bitkilerde bodurlaşma meydana gelir.
• Yıl içindeki geç enfeksiyonlar yapraklarda belirti oluşturmaz. Ancak virüs yumrulara yerleşir. Bulaşık yumrulardan kaynaklanan enfeksiyonlarda, bitkilerde mozaik, beneklenme ve nekroz oluşur.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler Tütün, domates, biber ve patates
HASTALIK ETMENİ
Patates virüsü Y (PVY) (sin: Brinjal mozaik virüsü (BMV)
TAŞIYICI
Çoğu afit türü
DAĞILIM
Dünya geneli
HASTALIK BELİRTİLERİ
Enfekte olan ürün çeşidine, mevcut virüsün izolatına, enfeksiyon zamanında bitki yaşına ve çevre koşullarına bağlı olarak belirtiler farklı görünüm ve şiddette olur. Yaprak belirtileri arasında beneklenme, damar bantlaşması, açılma ve şekil bozukluğu görülür. Bitkiler, gövdelerde ve apikal tomurcuklarda nekrozla bodurlaşabilir. Enfekteli patlıcanların yapraklarında iç içe geçmiş halkalar görülebilir. Etkilenen meyveler şekli ve renkli bozuk ve küçük olabilir. Tarla bitkileri genellikle birden fazla virüsle enfekte olur. Çoklu enfeksiyonlar, daha şiddetli görünen ve yalnızca PVY’nin neden olduğundan daha karmaşık belirtilere yol açabilir.
HASTALIĞIN GELİŞME KOŞULLARI
Bu virüs için çok sayıda yabani ot türü alternatif konukçu olarak görev yapar. Tütün yanıklık virüsü, Hıyar mozaik virüsü ve Biber beneklenmesi virüsü gibi PVY de çoğu afit türü tarafından bulaştırılabilir. Dört virüs de kalıcı olmayan bir şekilde yakın konukçu bitkilerden (biber, domates, patlıcan, tütün, patates ve patlıcangiller familyasından yabancı otlar dahil) tarlalara giden afitlerin ağız kısımlarıyla bulaşır. Afitler bir üründe sekonder enfeksiyon yayabilir ya da virüs enfekteli bitkileri sırığa bağlama, budama ya da dokunmayla mekanik olarak da bulaşabilir.
MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Virüsü besleyebilecek ürün kalıntılarını ve yabancı otları sökün, hastalığın yayılmasını azaltmaya yardımcı olmak için belirti gösteren bitkileri sökün. Afitleri uzaklaştırmak için yansıtıcı malçlar kullanın ve genç bitkilerde kayıpları azaltmak için stylet yağlar veya haşere ilaçları kullanın. Afit popülasyonlarıyla kimyasal mücadele çok zordur ve sınırlı mücadele sağlar. Olgun bitkilerde, bütün afitleri etkin bir şekilde ortadan kaldırmak için yaprakları tamamen haşere ilacıyla kaplamayı başarmak zordur. Hem acı hem tatlı biberde dirençli ticari çeşitler mevcuttur. Ancak mevcut direnç genlerini aşan yeni virüs türleri ortaya çıkabilir.
Kaynak: seminis